Από τους “Παυσανίες” και την πλατεία Κλαυθμώνος (του 1880) στην… Εφεδρεία (του 2011)

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

Να 'μαστε πάλι εδώ!!!

Έτοιμοι να ξαναζήσουμε τους “Παυσανίες” και την πλατεία (ή τον κήπο) του Κλαυθμώνος. Και ενώ μέχρι τώρα οι ιστορίες σαν και την παρακάτω ενδιέφεραν μόνο όσους ασχολούνται με τα “περίεργα” της ιστορίας, τώρα ξαναμπαίνουν βίαια στη ζωή μας, σαν το κλάμα του παιδιού που ξυπνά, έντρομο, από τους εφιάλτες του, για να μας υπενθυμίσουν για άλλη μια φορά ότι τίποτα, δυστυχώς, δε μαθαίνουμε από την Ιστορία.

“Παυσανίες” ονομάζονταν στα τέλη του 1800, μάλλον ειρωνικά, όλοι όσοι απολύονταν (παύονταν > παύση > Παυσανίας) από τη Δημόσια εργασία τους, κάθε φορά που άλλαζε η Κυβέρνηση (η μονιμότητα των Δημοσίων Υπαλλήλων καθιερώθηκε με το σύνταγμα του 1911, άρθρο 102 ). Οι “Παυσανίες”, λοιπόν, έβγαιναν από το υπουργείο των Οικονομικών, που βρισκόταν στην πλατεία 25ης Μαρτίου (αργότερα θα ονομαστεί πλατεία Κλαυθμώνος < κλαυθμός: κλάμα), στεναχωρημένοι, συγκινημένοι και κάποιοι απ αυτούς έκλαιγαν, κρατώντας τον τελευταίο τους μισθό. Μάλλον δεν ήταν στις συνήθειες της εποχής να φασκελώνουν το κτήριο του υπουργείου ή τους κυβερνώντες που τους είχαν υποχρεώσει να υπογράψουν την απόλυση τους και να τακτοποιήσουν τις οικονομικές εκρεμμότητες στο ταμείο του υπουργείου των Οικονομικών. Το κτήριο του Υπουργείου των οικονομικών, που βρισκόταν επί της πλατείας Κλαυθμώνος, κατεδαφίστηκε το 1939. Η πλατεία, αρχικά, ονομαζόταν “Κήπος του Νομισματοκοπείου”, γιατί εκεί, μέχρι το 1862, βρισκόταν το κτήριο του Εθνικού Νομισματοκοπείου. Παλαιότερα ονομαζόταν “πλατεία Αισχύλου”, ενώ σήμερα, από το 1989, ονομάζεται, επίσημα , «Πλατεία Εθνικής Συμφιλίωσης».
Το 1885 ονομάστηκε ανεπίσημα “κήπος του Κλαυθμώνος” – “πλατεία Κλαυθμώνος”. Ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός δόθηκε, γύρω στα 1878, από το Δημήτριο Καμπούρογλου σε ένα χρονογράφημα του στην «Εστία» το 1878, αναφέρει σχετικά : «Κατά το έτος 1878 έτυχε να καθήσω στο καφενεδάκι του κήπου του Υπουργείου Οικονομικών, το γνωστόν ως καφενείον του κυρ Παντελή, επιστάτου άλλοτε του γυμνάσιου στο Βαρβάκειον. Κείνη την ημέρα λοιπόν είδα κάποια εξαιρετική κίνηση, από Παυσανίας (Παυσανίες: αυτοί που παύονται από την εργασία τους) και Θεσιθήρας που είχαν αποτυπωμένων στην μορφή τους, άλλοι οδύνη, άλλοι άνοιαν και άλλοι αμοιβαίαν ελπίδα. Εσκέφθηκα τότε να περιγράψω ό,τι είδα και εδημόσιευσα στο περιοδικό «Εστία» ένα σατιρικό σημείωμα με την επιγραφήν: «Ο κήπος του Κλαυθμώνος», χωρίς να φανταστώ, πως άθελά μου έγινα και νονός του κήπου αυτού». 24grammata.com