ΙΠΠΩΝΑΞ-Δέηση στον Ερμή

21. – «Ἴαμβοι» (Aποσπάσματα 32 και 34 West)

Δέηση στον Ερμή

Ο Ιππώναξ ήταν για τους αρχαίους -τότε που ακόμη το έργο του σωζόταν κατά το μεγαλύτερο μέρος προφανώς ακέραιο-ο ποιητής της λοιδορίας και της αισχρολογίας. Στους ιάμβους του, γραμμένους πιθανώς για να παρουσιαστούν σε λαϊκές γιορτές, παρουσίαζε τον εαυτό του καυγατζή, φτωχό, διαρρήκτη, πότη, άνθρωπο, με μια λέξη, του "περιθωρίου". Λοιδορούσε συχνά τους εχθρούς του, πρώτον απ᾽ όλους τον γλύπτη Βούπαλο. Τα ποιήματά του στο παρελθόν ερμηνεύθηκαν ως αυτοβιογραφικά, ωστόσο σήμερα επικρατεί η άποψη ότι ο Ιππώναξ υποδύεται στο πλαίσιο της ιαμβικής παράδοσης διάφορους ρόλους για να προσδώσει στην ποίησή του δραματικό χαρακτήρα. Στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ποίησής του αντιστοιχεί ένα ιδιαίτερο μέτρο, ο χωλίαμβος, ενώ η γλώσσα του (ιωνική με πολλά στοιχεία του προφορικού λόγου και λεξιλογικά δάνεια από μη ελληνικές γλώσσες της Ιωνίας) είναι γεμάτη από σεξουαλικά υπονοούμενα και βρισιές.
Στα δύο αποσπάσματα που ακολουθούν ο φτωχός που μιλάει ικετεύει προκλητικά τον θεό Ερμή, τον γιο που είχε γεννήσει από τον Δία η Μαία στο όρος Κυλλήνη, να του δώσει τα απαραίτητα για να μην τρέμει από το κρύο.

• ΙΠΠΩΝΑΞ: 21. – «Ἴαμβοι» (Aποσπάσματα 32 και 34 West)

(α) Ἑρμῆ, φίλ᾽ Ἑρμῆ, Μαιαδεῦ, Κυλλήνιε, ἐπεύχομαί τοι, κάρτα γὰρ κακῶς ῥιγῶ καὶ βαμβαλύζω *** δὸς χλαῖναν Ἱππώνακτι καὶ κυπασσίσκον 5 καὶ σαμβαλίσκα κἀσκερίσκα καὶ χρυσοῦ στατῆρας ἑξήκοντα τοὐτέρου τοίχου. (β) ἐμοὶ γὰρ οὐκ ἔδωκας οὔτέ κω χλαῖναν δασεῖαν ἐν χειμῶνι φάρμακον ῥίγεος, οὔτ᾽ ἀσκέρῃσι τοὺς πόδας δασείῃσι ἔκρυψας, ὥς μοι μὴ χίμετλα ῥήγνυται.

• Θ. Κ. Στεφανόπουλος

Ερμή, Ερμή μου, της Μαίας γιε, Κυλλήνιε, επάκουσε την δέησή μου, γιατί τουρτουρίζω και χτυπούν τα δόντια μου *** Δώσε μια χλαίνη στον Ιππώνακτα και κανένα χιτωνάκο και κανένα ζευγάρι σανδαλάκια και παντοφλάκια γούνινα5 και εξήντα χρυσούς στατήρες, που ν᾽ ανεβώ στη ζυγαριά κι ακόμα να γέρνει από την άλλη.1 Γιατί εμένα ποτέ σου δεν μου έδωσες μια ζεστή χλαίνη, το γιατρικό για το τουρτούρισμα το χειμώνα, ούτε μου τύλιξες τα πόδια με ζεστές παντούφλες γούνινες να μην ματώνουν οι χιονίστρες μου. (μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος)

¹ Οι γνώμες των μελετητών σχετικά με την ερμηνεία του χωρίου διίστανται.

http://www.greek-language.gr