Ο χαρακτήρας της αρχιτεκτονικής, της οικονομίας και της κοινωνίας της Νεολιθικής εποχής δεν παρέχουν ασφαλή στοιχεία, με βάση τα οποία είναι δυνατή η διάγνωση κάποιας μορφής πολιτικής οργάνωσης τουλάχιστον πριν από τη Νεότερη Νεολιθική.
Κατά τις πρώτες φάσεις της Νεολιθικής οργανώνονται κοινότητες τουλάχιστον 50-100 ατόμων, βασική μονάδα των οποίων αποτελεί το γένος ή η διευρυμένη οικογένεια. Η μικτή γεωργοκτηνοτροφική οικονομία ασκείται συλλογικά και δε δικαιολογεί κάποια οικονομική διαφοροποίηση μεταξύ των μελών της κοινότητας και κατ' επέκταση και κοινωνική ιεράρχηση. Οι σφραγίδες της Αρχαιότερης και Μέσης Νεολιθικής, οι οποίες παλαιότερα ερμηνεύονταν αναλογικά με τις σφραγίδες της εποχής του Χαλκού ως σύμβολα κατοχής και εξουσίας, δε λειτουργούν ανάλογα στο πλαίσιο μιας αγροτικής νεολιθικής κοινότητας, και σχετίζονται πιθανότατα με την κόσμηση του σώματος (τατουάζ).
Από τη Νεότερη Νεολιθική και εξής σημειώνεται αύξηση των οικισμών και διαφοροποίηση στην αρχιτεκτονική τους δομή και μορφή. Ο αριθμός των μελών των κοινοτήτων φθάνει τα 100-300 άτομα. Κύτταρο της νεολιθικής κοινότητας αποτελεί η πυρηνική οικογένεια. Η αγροτική οικονομία της Νεότερης και της Τελικής Νεολιθικής ενισχύεται με την επέκταση των δικτύων ανταλλαγών στο Αιγαίο και τα Βαλκάνια και την εξειδίκευση στην παραγωγή (κεραμική, κοσμήματα από όστρεο σπονδύλου). Τα παραπάνω επιφέρουν αλλαγές στη συλλογική παραγωγή και επιτρέπουν την ανάπτυξη νέων κοινωνικών αξιών. Δείγματα αυτών είναι τα αντικείμενα κοινωνικού γοήτρου, που κατέχουν μερικά μόνο μέλη του οικισμού: φυλλόσχημες αιχμές βελών από οψιανό της Μήλου, δακτυλιόσχημα περίαπτα, κοσμήματα από χρυσό και ασήμι, κοσμήματα από όστρεο σπονδύλου, χάλκινα εργαλεία.
Η τάση συγκέντρωσης πλούτου οδηγεί πιθανότατα από τη Νεότερη Νεολιθική ΙΙ, ιδιαίτερα όμως κατά την Τελική Νεολιθική, στη συγκέντρωση δύναμης σε κάποιες κοινότητες που ίσως διαδραματίζουν σημαντικό οικονομικό ρόλο σε κάποια ευρύτερη περιοχή. Τα δίκτυα ανταλλαγών προϊόντων (κεραμική, οψιανός, μέταλλα), ακόμη και αν δεν είναι ιδιαίτερα εκτεταμένα, προϋποθέτουν την οργανωμένη συμμετοχή περισσότερων κοινοτήτων. Για τη διακοινοτική αυτή συνεννόηση απαραίτητη είναι κάποια μορφή εξουσίας σε κάθε οικισμό (ενδοκοινοτική οργάνωση), την οποία ασκούν τα γηραιότερα ή ικανότερα μέλη των κοινοτήτων και είναι δυνατόν να κληροδοτείται από τη μια γενιά στην επόμενη. Οι τάφροι και οι λίθινοι περίβολοι που προστατεύουν τους οικισμούς των τελευταίων νεολιθικών φάσεων αποτελούν έργα συλλογικά, τα οποία μόνο με το συντονισμό και την επίβλεψη των ικανών της κοινότητας θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου