Ελληνική αρχαιότητα.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ

Στους Σκοτεινούς χρόνους παρατηρείται δημογραφική συρρίκνωση. Oι περισσότερες πληροφορίες προέρχονται από αρχαιολογικές πηγές, ιδιαίτερα τα νεκροταφεία, αφού οι οικισμοί είναι σχεδόν ανύπαρκτοι και τα ίχνη ζωής σπανίζουν στις περισσότερες τοποθεσίες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς αρκετών αρχαιολόγων, ο πληθυσμός της ηπειρωτικής Ελλάδας πιθανότατα να μειώθηκε κατά τρία τέταρτα. Μικρές, ωστόσο, ανθρώπινες ομάδες φαίνεται να επιζούν στα Nιχώρια της Μεσσηνίας, το Λευκαντί της Εύβοιας, την Αθήνα, το 'Aργος, την Ασίνη και την Τίρυνθα της Αργολίδας. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι διαθέσιμες από τα νεκροταφεία πληροφορίες είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε μονομερή ερμηνεία αυτού του προβλήματος. 'Aλλοι μη ανιχνεύσιμοι παράγοντες, όπως οι πληθυσμιακές ανακατατάξεις, οι μεταβολές του τρόπου ζωής και οι διαφορετικές αντιλήψεις περί θανάτου, μπορούν να διαφοροποιήσουν τα συμπεράσματα.

Ενώ οι Σκοτεινοί χρόνοι χαρακτηρίζονται από δημογραφικό μαρασμό, τον 8ο αιώνα π.Χ. παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού ως αποτέλεσμα εκτενών μεταναστεύσεων στην ύπαιθρο. Αυτή η δημογραφική ανάπτυξη πιθανόν να συνοδευόταν από αντίστοιχη αύξηση της αγροτικής παραγωγής. Ωστόσο, δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί το κατά πόσο η πληθυσμιακή αύξηση προηγήθηκε και οδήγησε σε μεγαλύτερη αγροτική παραγωγή, ή εάν οι βελτιώσεις στη γεωργική τεχνολογία και η καλλιέργεια περισσότερων γαιών απέφεραν την αύξηση του πληθυσμού στο βαθμό που θα μπορούσε να τον συντηρήσει η γη. Οι δύο παραπάνω εξελίξεις επέδρασαν η μία στην άλλη: καθώς παραγόταν περισσότερη τροφή ο καλύτερα σιτιζόμενος πληθυσμός αναπαραγόταν γρηγορότερα και καθώς αυξανόταν ο πληθυσμός περισσότεροι άνθρωποι μπορούσαν να παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα τροφής.

Ορισμένοι μελετητές αμφισβήτησαν τις διαστάσεις αυτής της πληθυσμιακής αύξησης. Ξεκινώντας από την υπόθεση ότι έγινε μία σημαντική μεταβολή των ταφικών εθίμων, έχουν διατυπώσει την άποψη ότι η πόλη, που βρισκόταν στη γένεσή της στο β' μισό του 8ου αιώνα π.X., έδωσε για πρώτη φορά -ύστερα από την Υπομυκηναϊκή εποχή- το δικαίωμα του ενταφιασμού σε όλους τους κατοίκους της, μέσα σε ένα πνεύμα ίσης μεταχείρισης. Υπό αυτό το πρίσμα εξηγείται και η "άνθηση" των νεκροταφείων κατά την εποχή αυτή. Οι Σκοτεινοί χρόνοι θα ήταν, σύμφωνα με αυτήν την άποψη, μία εποχή "εκλεκτικού ενταφιασμού", όπου τα ταφικά έθιμα ίσχυαν μόνο για τους ισχυρούς, ενώ οι κοινοί θνητοί αποτεφρώνονταν χωρίς τελετές και οι στάχτες τους σκορπίζονταν κοντά στους τόπους καύσης που διέθεταν τα νεκροταφεία.

Με τη δημογραφική αλλαγή που σημειώθηκε στα τέλη της Γεωμετρικής περιόδου εδραιώθηκαν οι συνθήκες από τις οποίες ανέκυψαν οι νέες πολιτικές μορφές που θα εμφανιστούν στον ελληνικό χώρο κατά την Αρχαϊκή περίοδο.