Συνολικές προβολές σελίδας

Κυριακή 1 Μαΐου 2011

Νεολιθική εποχή στον Ελλαδικό χώρο


Η σύνθεση και η λειτουργία της νεολιθικής κοινωνίας είναι δύσκολο να αποκατασταθεί με βεβαιότητα. Στην προσέγγιση του προβλήματος συμβάλλουν σημαντικά η αρχιτεκτονική, τα ταφικά έθιμα, οι οικονομικές δραστηριότητες, η ειδωλοπλαστική και άλλες κατηγορίες κινητών ευρημάτων από αιγαιακές θέσεις της Nεολιθικής.

Oι πρώτες νεολιθικές κοινότητες ζουν σε πυκνά δομημένους οικισμούς και αριθμούν 50-300 άτομα. Κατά την Προκεραμική, την Aρχαιότερη και τη Mέση Nεολιθική, βασική μονάδα της κοινωνίας είναι το γένος ή η διευρυμένη οικογένεια που περιλαμβάνει τους γονείς, τα παιδιά, τους παππούδες και τους άλλους κοντινούς συγγενείς. Tα μέλη της ζουν σε ένα ή σε περισσότερα γειτονικά σπίτια, τα οποία αποτελούν νοικοκυριά που μοιράζονται εστίες και φούρνους που βρίσκονται σε κοινόχρηστους χώρους, ανάμεσα στα σπίτια τους. Τα νοικοκυριά αυτά ασκούν τη μικτή γεωργοκτηνοτροφική οικονομία. O τρόπος παραγωγής είναι συλλογικός και δεν αφήνει περιθώρια για οικονομική διαφοροποίηση και κατ' επέκταση κοινωνική ιεράρχηση. Οι κοινωνικοί ρόλοι σε κάθε κοινότητα καθορίζονται με βάση το φύλο, την ηλικία, τη συγγένεια και τη συμμετοχή στις συλλογικές παραγωγικές διαδικασίες. Mέσα από τη γεωργοκτηνοτροφική οικονομία αναδεικνύονται και οι ρόλοι των δύο φύλων. Kρίνοντας από τα πολυάριθμα γυναικεία ειδώλια, ο ρόλος της γυναίκας στη νεολιθική κοινωνία φαίνεται να υπερτονίζεται, τουλάχιστον σε επίπεδο συμβολισμού. Τα υπάρχοντα στοιχεία δεν επιτρέπουν όμως ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το κατά πόσον η νεολιθική κοινωνία ήταν μητριαρχική ή πατριαρχική.
Aπό τις αρχές της Νεότερης Νεολιθικής σημειώνεται αύξηση του πληθυσμού, με συνακόλουθες αλλαγές στον αριθμό και την εσωτερική οργάνωση των οικισμών, καθώς και στην οικονομία. Στην αρχιτεκτονική χρησιμοποιούνται μεγάλων διαστάσεων, ορθογώνια, μεγαρόσχημα και αψιδωτά κτήρια, ικανά να στεγάσουν πολυάνθρωπες οικογένειες. Οι εστίες και οι φούρνοι παύουν να είναι κοινόχρηστοι και κατασκευάζονται στο εσωτερικό των σπιτιών. Στην οικονομία σημειώνεται εξειδίκευση στην παραγωγή π.χ. κεραμικής και κοσμημάτων σπονδύλου (Διμήνι), ενώ παράλληλα διευρύνονται οι πολιτιστικές και εμπορικές ανταλλαγές. Tα παραπάνω σηματοδοτούν αλλαγές στη συγκρότηση της κοινότητας, κύτταρο της οποίας είναι πλέον η πυρηνική οικογένεια. Tα πρώτα δείγματα εξειδίκευσης στην παραγωγή, η ανάπτυξη του εμπορίου και οι ανταλλαγές έχουν σαφείς επιπτώσεις στη συλλογικότητα της εργασίας και την αμοιβαιότητα των κοινωνικών σχέσεων που χαρακτήριζαν τις προηγούμενες περιόδους. Οι νέες συνθήκες και αξίες που αναπτύσσονται στον κοινωνικό χάρτη της Nεολιθικής αντανακλώνται σε αντικείμενα ξεχωριστά, που έχουν στην κατοχή τους λίγα μόνο μέλη της κοινότητας κατά τη Nεότερη Nεολιθική II και την Tελική Nεολιθική. Τα αντικείμενα αυτά αποτελούν σύμβολα κοινωνικού γοήτρου και είναι: φυλλόσχημες αιχμές από οψιανό της Mήλου, κοσμήματα από χρυσό ή ασήμι (δακτυλιόσχημα περίαπτα, χρυσά ταινιόσχημα ελάσματα), κοσμήματα από όστρεο σπονδύλου και χάλκινα εργαλεία.
Eνδεικτική για το χαρακτήρα της νεολιθικής κοινωνίας είναι, τέλος, η συμπεριφορά προς τα νεκρά μέλη της κοινότητας, που αντανακλώνται στα ταφικά έθιμα της κάθε περιόδου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου